Μειονότητες: όμοια προβλήματα αλλά όχι όμοιες λύσεις

Το βίντεο παρουσιάζει την κατάσταση των μειονοτήτων στο Νότιο Τιρόλο / Τρεντίνο-Άλτο Άντιτζε, Αυτόνομη Περιφέρεια της Ιταλίας. 

Οι ομοιότητες στην ιστορία αυτής της περιοχής με αυτήν της ελληνικής Μακεδονίας μετά το τέλος του 1ο ΠΠ είναι εκπληκτικές! Αλλά, ενώ στην Ιταλία η λύση των προβλημάτων, που δημιουργήσανε οι αλλαγές συνόρων στις αρχές του 20ου αιώνα, βρέθηκε, στην Ελλάδα ισχύουν ακόμα οι πολιτικές ιδέες του Μεσοπολέμου! Με καμία διάθεση για να αλλάξουν.  

Μετάφραση στα ελληνικά από τα ιταλικά των υποτίτλων του βίντεο

"Υπάρχουν πολλές λέξεις για να περιγράψουν αυτό το μικρό κομμάτι γης στη Βόρεια Ιταλία, αλλά για μένα και τους άλλους ανθρώπους που ζουν εδώ στην καρδιά των Δολομιτών, είναι απλώς το σπίτι μου.

Συχνά με ρωτούν από πού είμαι, αφού είμαι Ιταλίδα αλλά μιλάω γερμανικά. Θεωρώ τον εαυτό μου τόσο Νότιο Τιρολέζα όσο και Ευρωπαία.

Εδώ, τρεις γλωσσικές ομάδες συνυπάρχουν ειρηνικά σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από ευρεία αυτονομία.

Πριν από εκατό χρόνια, το Νότιο Τιρόλο ήταν μέρος της πολυεθνικής Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, αλλά μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αυστρία αναγκάστηκε να παραχωρήσει το νότιο Τιρόλο στην Ιταλία.

Έτσι, δημιουργήθηκαν νέα εθνικά σύνορα στο πέρασμα του Μπρένερο και οι γερμανόφωνοι και λαδινόφωνοι πληθυσμοί έγιναν μειονότητες σε ένα ξένο κράτος.

Οι παππούδες μου ήρθαν εδώ από την Καλαβρία, από τη νότια Ιταλία, σε αυτή τη γη που τους ήταν ξένη.

Εκείνη την εποχή, ολόκληρες γειτονιές χτίστηκαν για να στεγάσουν το εργατικό δυναμικό που μετακόμιζε εκεί από άλλες ιταλικές περιοχές.

Όπως εγώ, οι περισσότεροι ιταλόφωνοι Νότιοι Τιρολέζοι εξακολουθούν σήμερα να ζουν στις πόλεις, ενώ έξω από αυτές ζει κυρίως ο γερμανόφωνος πληθυσμός.

Η αρχαιότερη γλωσσική ομάδα στο Νότιο Τιρόλο είναι οι Λαδίνοι, οι οποίοι μιλούν μια ρετο-ρωμανική γλώσσα και κατοικούν κυρίως σε δύο κοιλάδες των Δολομιτών.

Δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα, δεν φοιτούμε στα ίδια σχολεία, αλλά σήμερα ζούμε και εργαζόμαστε καλά μαζί. Η ιστορία μας είναι πολύ γεμάτη.

Λίγο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι φασίστες ανέλαβαν την εξουσία, ξεκινώντας μια συστηματική διαδικασία ιταλοποίησης του Νότιου Τυρόλου.

Αντικατέστησαν τα γερμανικά και τα λαδινικά τοπωνύμια με τα ιταλικά.

Οι Ιταλοί κατάργησαν τη διδασκαλία της γερμανικής γλώσσας και απαγόρευσαν τη χρήση της ακόμη και στη τη δημόσια σφαίρα.

Χτίστηκαν νέες βιομηχανικές περιοχές και μεταφέρθηκαν πολυάριθμοι εργάτες για να ιταλοποιήσουν μαζικά την περιοχή.

Το 1939, ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι υπέγραψαν συμφωνία για τη μετεγκατάσταση του πληθυσμού του Νότιου Τυρόλου.

Οι παππούδες μου και οι παππούδες της Λαδίνα συναδέλφου μου βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια απάνθρωπη επιλογή: να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να μετακομίσουν στο Ράιχ, ή να μείνουν, απαρνούμενοι τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους, με την πεποίθηση ότι θα έβρισκαν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στη ναζιστική Γερμανία. Το 86% των κατοίκων του Νότιου Τυρόλου επέλεξε να εγκαταλείψει την πατρίδα του. Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ωστόσο, η μετεγκατάσταση σταμάτησε και, τελικά, μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού διέσχισε τα σύνορα.

Στο τέλος του πολέμου, ήταν αμέσως σαφές ότι το Νότιο Τιρόλο θα παρέμενε μέρος της Ιταλίας. Στη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού, η Ιταλία και η Αυστρία υπέγραψαν μια διεθνή συνθήκη για την προστασία της γερμανικής μειονότητας, τη λεγόμενη Συμφωνία Gruber-De Gasperi. Το Νότιο Τιρόλο θα είχε το δικαίωμα να «θεσπίζει αυτόνομους νόμους με δίγλωσση διοίκηση» και να θεσπίζει κανονισμούς για την προστασία του γερμανικού πολιτισμού και γλώσσας.

Το 1948, τέθηκε σε ισχύ ο πρώτος νόμος αυτονομίας. Οι γονείς μου μεγάλωσαν σε ένα Νότιο Τιρόλο που χαρακτηριζόταν ακόμα από εντάσεις μεταξύ γλωσσικών ομάδων.

Ο πρώτος νόμος αυτονομίας θα μπορούσε να είχε κάνει την κατάσταση λιγότερο προβληματική. Αντίθετα, η ατμόσφαιρα γινόταν ολοένα και πιο τεταμένη. Ο γερμανόφωνος και λαδινόφωνος πληθυσμός βρέθηκε σε μεγάλο μειονέκτημα. Η ένωση με το Τρεντίνο έθεσε τον ιταλόφωνο πληθυσμό στην αυτόνομη περιοχή σε πλειοψηφικό και τα αιτήματα των μειονοτήτων απορρίφθηκαν. Η αυτόνομη διοίκηση υπό αυτές τις συνθήκες ήταν αδύνατη.

Κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης διαδήλωσης, δεκάδες χιλιάδες Γερμανόφωνοι και Λαδίνοι Νοτιοτιρολέζοι απαίτησαν φωναχτά το δικαίωμα στην πραγματική συμμετοχή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι εντάσεις αυξήθηκαν και η βία κλιμακώθηκε. Οι γραμμές ηλεκτροδότησης ανατινάχτηκαν και η σύγκρουση προκάλεσε τα πρώτα θύματα.

Το κράτος απάντησε αυστηροποιώντας τους νόμους και αυξάνοντας τη στρατιωτική του παρουσία στην περιοχή.

Ταυτόχρονα, η Αυστρία άσκησε μεγαλύτερη διεθνή πίεση, φέρνοντας το ζήτημα του Νότιου Τιρόλου στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Χρόνια διαπραγματεύσεων με πολλή διπλωματία και πολιτική διορατικότητα, το 1972 το Νότιο Τιρόλο και η Ιταλία διαπραγματεύτηκαν ένα νέο καταστατικό, το δεύτερο, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα και αποτελεί τη βάση της αυτονομίας μας.

Η εφαρμογή της αυτονομίας γίνεται κυρίως μέσω κοινών επιτροπών. Το Νότιο Τιρόλο και η εθνική κυβέρνηση, καθώς και οι γλωσσικές ομάδες, συμμετέχουν σε ισότιμες συζητήσεις στο πλαίσιο της Επιτροπής των Έξι. Αυτό είναι ένα βασικό μέσο αυτονομίας που ενισχύει την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Έξι πολιτικοί εκπρόσωποι εκδίδουν εκτελεστικούς κανονισμούς που δεν υπόκεινται σε κοινοβουλευτική έγκριση και δεν μπορούν να τροποποιηθούν από κανέναν συνηθισμένο κρατικό νόμο. Αυτοί οι εκτελεστικοί κανονισμοί διέπουν τα διάφορα θέματα που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της επαρχίας. Η αυτονομία μας έχει επιλύσει παλιές διαφορές.

Η εναλλαγή μεταξύ διαχωρισμού και ενσωμάτωσης μεταξύ των γλωσσικών ομάδων έχει βοηθήσει στην επίλυση της σύγκρουσης. Ακόμα και σήμερα, η δημόσια ζωή στο Νότιο Τιρόλο διέπεται από την αναλογική εκπροσώπηση.

Εθνικότητα στη δημόσια διοίκηση: Οι θέσεις εργασίας και η χρηματοδότηση κατανέμονται με βάση το μέγεθος των γλωσσικών ομάδων. Η λεγόμενη δήλωση συμμετοχής σε γλωσσική ομάδα είναι απαραίτητη για τον υπολογισμό αυτού του μεγέθους.

Όποιος σκέφτεται να θέσει υποψηφιότητα για πολιτικό αξίωμα ή θέση στη δημόσια διοίκηση πρέπει να δηλώνει ότι ομιλεί γερμανικά, ιταλικά και λαδινικά.

Τα σχολεία μας χωρίζονται ανά γλώσσα. Όλοι έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν εκπαίδευση στη μητρική τους γλώσσα και μαθαίνουν γερμανικά ή ιταλικά ως δεύτερη γλώσσα. Οι μαθητές στα σχολεία της λαδινικής γλώσσας διδάσκονται και τις τρεις γλώσσες.

Η διοίκηση του Νότιου Τιρόλου είναι σε μεγάλο βαθμό δίγλωσση ή τρίγλωσση. Όποιος επιθυμεί να εργαστεί εδώ πρέπει να είναι πολύγλωσσος. Έτσι, οι δημόσιες υπηρεσίες είναι σε θέση να προσφέρουν στους πολίτες πληροφορίες και στις τρεις γλώσσες.

Κάθε γλωσσική ομάδα έχει επίσης τους δικούς της ραδιοφωνικούς σταθμούς, τηλεοπτικούς σταθμούς και εφημερίδες. Με αυτόν τον τρόπο στην καθημερινότητά μας εκεί εναλλάσσεται συνεχώς то μαζί με το διπλανό.

Σήμερα, στο Νότιο Τιρόλο ζουν περισσότερες από τρεις γλωσσικές ομάδες. Αυτή είναι ταυτόχρονα μια πρόκληση και μια νέα ευκαιρία για συνύπαρξη. Αναζητήσαμε λύσεις για ειρηνική συνύπαρξη και βρήκαμε τρόπους να συναντηθούμε. Σήμερα, αυτό που μας ενώνει είναι κάτι περισσότερο από αυτό που μας χωρίζει.

Βήμα προς βήμα, μάθαμε να συναντιόμαστε με εμπιστοσύνη και να αναπτύσσουμε αμοιβαία κατανόηση.
Μάθαμε να επικοινωνούμε και να ακούμε ο ένας τον άλλον, και ακριβώς αυτόν τον διάλογο επιθυμούμε να συνεχίσουμε."